RYS HISTORYCZNY REJONOWEGO BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W BYCHAWIE
Dnia 6 listopada 1906 roku proboszcz Antoni Kwiatkowski zaprosił na plebanię, w porozumieniu z właścicielem ziemskim Stefanem Kowerskim, 33 panów, mieszkańców miasteczka i sąsiednich gmin. Postanowiono o założeniu Bychawskiego Towarzystwa Oszczędnościowo – Kredytowego, zalążku przyszłego banku. Jego tymczasową siedzibą stała się plebania. Prezesem Rady został Stefan Plewiński – pełniący później tę funkcje przez wiele lat; jego zastępcą Szymon Dutkiewicz, sekretarzem zaś Antoni Frączek, a członkiem Rady Stanisław Syrokosz. Na prezesa zarządu wybrano ks. Antoniego Kwiatkowskiego, jego zastępcą został Stefan Kowerski, a członkiem zarządu Stefan Spos.
Przedsięwzięcie powiodło się, zyski i obroty gotówką z oprocentowań wkładów rosły z roku na rok. Dzięki temu łatwo dostępne stały się tanie kredyty dla rolników, których sytuacja, mimo urodzajnych gleb, była opłakana, a wydajność pracy bardzo niska. Teren działania banku poszerzył się o ościenne gminy: Krzczonów, Piotrowice, Zakrzew i Piotrków. Wielu włościan dzięki kredytom zakupiło maszyny rolnicze, zamieniło strzechy domów na ogniotrwałą dachówkę, którą zaczęto wyrabiać na miejscu. Bank mógł wspierać darowiznami instytucje użyteczności publicznej – szkoły, szpital, straż pożarną, ufundować stypendium zdolnemu ubogiemu uczniowi. W 1913 roku wyrósł w mieście okazały budynek banku, z mieszkaniami dla pracowników. Budynek, którego koszty budowy wyniosły 30 tys. rubli, piękny w stosunku do ogólnie lichej zabudowy Bychawy, stanowił symbol przemian, jakie zachodziły w mieście i regionie. Do dnia dzisiejszego nie zmienił swojego przeznaczenia i stanowi ozdobę głównej ulicy Bychawy.
Sukcesy Towarzystwa w znacznej mierze były zasługą ks. Kwiatkowskiego, wieloletniego prezesa banku Stefana Plewińskiego oraz buchaltera Józefa Gużasa. Towarzystwo kredytowe nie goniło za zyskiem, a pieniądz, którym mądrze obracało służył celom społecznym i poszczególnym kredytobiorcom.
W 1911 roku powstało w Bychawie drugie stowarzyszenie kredytowe, a mianowicie – Bychawskie Towarzystwo Pożyczkowo – Oszczędnościowe dla Żydowskich Rzemieślników i Drobnych Przemysłowców.
W 1922 roku z połączenia Bychawczyńskiego Towarzystwa Oszczędnościowo – Kredytowego z kasą żydowską powstał Spółdzielczy Bank Ludowy w Bychawie, który działał od tego roku nieprzerwanie, także podczas okupacji aż do wyzwolenia. Do grona jego wybitnych członków w latach 20-tych należeli: ks. Kanonik Antoni Zieliński, który był prezesem zarządu, W. Skawińska, Wojciech Furmaga, Jan Witkiewicz, Jan Migurski.
Zebranie Przedstawicieli w roku 1938 stosownie do zalecenia Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych RP Oddział w Lublinie określiło teren działania wprowadzając stosowny zapis do statutu. Obejmował on:
- Bychawę, wsie i kolonie gminy Bychawa;
- wsie: Strzyżewice, Rechta, Rechtówek, Francziszków, Dębina, Kiełczewice Górne, Kiełczewice Dolne, Kiełczewice Maryjskie i Dębszczyzna gm. Piotrowice;
- wsie: Piotrków, Piotrkówek, Majdan Starowiejski gm. Piotrków;
- wsie Stara Wieś, Majdan Starowiejski gm. Zakrzew;
- wsie: Biesiadki, Boży Dar, Lewandowszczyzna, Romanów, Teklin, Urszulin, Władysławów, Zosin, Kosarzew Dolny, Górny i Średni gm. Krzczonów.
W latach 1939 – 1944 działalność prowadzona była nieprzerwanie. Zebrania Przedstawicieli mogły odbywać się za zgodą władz okupacyjnych. Ogólna sytuacja w kraju odbiła się na kondycji banku. Sprawozdanie za rok 1941 wykazywało stratę w wysokości 20 223,79 zł, która została pokryta przez ZP z funduszu zasobowego.
W roku 1943 Zebranie Przedstawicieli podjęło uchwałę o połączeniu się z Kasą Stefczyka – spółdzielnią z odpowiedzialnością nieograniczoną w Bychawie, przy czym spółdzielnią przejmującą był Spółdzielczy Bank Ludowy z ograniczoną odpowiedzialnością w Bychawie. Za podstawę połączenia przyjęto bilans obu spółdzielni na dzień 31 grudnia 1942 roku.
W roku 1950 Zebranie Przedstawicieli podjęło uchwałę o połączeniu z Kasą Stefczyka w Bychawce i zmianie nazwy na Gminna Kasa Spółdzielcza. Przyjęto wzorcowy statut uchwalony przez Ministra Skarbu na podstawie art. 21 Dekretu o reformie bankowej, który zgodnie z Zarządzeniem Ministra Skarbu z dnia 4 stycznia 1950 roku stał się obowiązujący dla Gminnej Kasy Spółdzielczej w Bychawie.
W/w Zarządzenie Ministra Skarbu określiło teren działania GKS w Bychawie na gminy Bychawa i Piotrowice w powiecie lubelskim.
Gminy: Piotrków (Jabłonna), Krzczonów i Zakrzew odłączyły się.
Wybrano władze: przewodniczącym zarządu został Jędruszak Jan z Bychawy (kierownik GKS w latach 1949 – 1956); członkami zarządu – Łagoda Bronisław z Bychawy i Włodarczyk Stanisław z Bychawki; zastępcami: Wielgus Józef z Podzamcza i Kozak Jan z Bychawki.
W dniu 23 listopada 1952 roku odłączyła się gmina Strzyżewice, tworząc własną Gminną Kasę Spółdzielczą.
W roku 1958 kierownikiem został Zbigniew Wojnarowicz, który funkcje kierownicze pełnił do 30 listopada 1999 roku, tj. przez 42 lata. W skład zarządu wchodzili wówczas: Kostrzewski Antoni, Zyga Władysław, Czapla Jan i Łagoda Bronisław. W skład Rady Nadzorczej wchodzili m. in. Kałużny Tadeusz, Wikira Józef, Wilczyński Józef i Szwałek Stanisław.
W latach 1956 – 1975 bank prosperował dobrze. Wykonano remonty po zniszczeniach wojennych, a działalność rozwijała się.
11 czerwca 1961 roku przywrócono nazwę Spółdzielczy Bank Ludowy w Bychawie. Teren działania określono na: Miejską Radę Narodową w Bychawie, Gromadzką Radę Narodową w Bychawie, Gromadzką Radę Narodową w Gałęzowie, Gromadzką Radę Narodową w Olszowcu, wieś Wincentówek i Zdrapy. Ostateczny teren działania obejmujący teren gminy i miasta Bychawa określono w 1974 roku realizując postanowienia uchwały Urzędu Wojewódzkiego odnośnie podziału administracyjnego i reorganizacji gmin.
12 czerwca 1975 roku weszła ustawa Prawo bankowe, na mocy której powstał Bank Gospodarki Żywnościowej. Z mocy ustawy banki spółdzielcze zostały podporządkowane pod BGŻ. Spółdzielczy Bank Ludowy w Bychawie był zrzeszony w BGŻ i podlegał jego lustracji. Przyjęto wzorcowy statut. W tamtych latach Spółdzielczy Bank Ludowy był wysoko oceniany przez miejscowe władze polityczne i BGŻ. Znajdował się w czołówce banków podlegających pod Oddział Wojewódzki BGŻ w Lublinie.
Sytuacja pogorszyła się w wyniku wprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku i załamania sytuacji gospodarczej w kraju.
Ustawa z 20 stycznia 1990 roku o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości dała pełną samodzielność bankom spółdzielczym. Ukazała też ich słabe strony. Podstawową były niskie fundusze własne, które stały się hamulcem dalszego rozwoju prowadzonej działalności. Ustawa z 30 sierpnia 1991 roku o waloryzacji udziałów członkowskich w spółdzielniach obligowała do waloryzacji udziałów członkowskich za lata 1980 – 1989. SBL w Bychawie na waloryzację udziałów przeznaczył 49,98% funduszu zasobowego. I tak niski fundusz zasobowy zastał jeszcze zmniejszony. Od roku 1990 bank podejmował działania na rzecz poprawy kondycji finansowej poprzez przeznaczanie zysku na fundusze własne i podnoszenie jednostki udziałowej, lecz straty poprzedniego systemu były nie do odrobienia.
Ustawa z 24 czerwca 1994 roku o restrukturyzacji banków spółdzielczych i BGŻ oraz o zmianie niektórych ustaw zobligowała banki spółdzielcze do zrzeszenia się w banku zrzeszającym oraz postawiła wymogi kapitałowe. 11 grudnia 1994 roku Nadzwyczajne Zebranie Przedstawicieli SBL w Bychawie podjęło uchwałę o przystąpieniu do Lubelskiego Banku Regionalnego S.A. w Lublinie i objęciu akcji tego banku.
W wyniku łączenia się banków zrzeszających powstał Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie, z którym została podpisana umowa zrzeszenia w dniu 26 marca 2002 roku i którego akcjonariuszem został Bank Spółdzielczy.
W roku 1998 ukazało się Zarządzenie KNB Nr 9/98, które obligowało banki spółdzielcze do osiągnięcia pierwszego progu kapitałowego w wysokości równowartości 300 tys. EURO w terminie do 31.12.1999 roku, który później został przesunięty do 31 grudnia 2000 roku. SBL w Bychawie posiadał fundusze własne netto w wysokości 236 tys. zł, czyli 1/5 wymaganego minimum. Delegaci na Zebraniu Przedstawicieli w 1998 roku zwrócili się z apelem do zarządu i Rady Nadzorczej, by czynić starania o konsolidację z innymi bankami, widząc w tym jedyny sposób poprawy sytuacji i spełnienia wymogów kapitałowych.
Pierwsze rozmowy prowadzone były w grupie kilkunastu banków spółdzielczych powiatu lubelskiego. Ostatecznie rozmowy prowadzone były z bankami w Bełżycach, Jabłonnie, Krzczonowie i Strzyżewicach. Dyskusje były trudne, ponieważ wszyscy uczestnicy posiadali niskie kapitały i nie było lidera grupy. Kierując się zdrowym rozsądkiem ustalono, że ze względu na położenie w centrum przyszłego terenu działania oraz zasób pomieszczeń biurowych bankiem przejmującym będzie Spółdzielczy Bank Ludowy w Bychawie, a banki w Bełżycach, Jabłonnie, Krzczonowie i Strzyżewicach będą bankami przejmowanymi. Ustalono, iż powstały po połączeniu bank przyjmie nazwę „Rejonowy Bank Spółdzielczy w Bychawie”.
Postanowienia te zostały zrealizowane. W dniu 29 czerwca 2000 roku Zebranie Przedstawicieli podjęło uchwałę o przyłączeniu Banku Spółdzielczego w Strzyżewicach, który podobną uchwałę podjął w dniu 27 czerwca 2000 roku. Podstawę połączenia stanowiły bilanse na dzień 30.06.2000r. Został przyjęty nowy statut, dostosowany do potrzeb banku po połączeniu. Zmieniono nazwę na Rejonowy Bank Spółdzielczy w Bychawie. Teren działania określono na gminy: Bychawa, Bełżyce, Jabłonna, Krzczonów, Strzyżewice i Wysokie. Dokonano zmian składu liczebnego zarządu i Rady Nadzorczej. Przyjęto, iż każdy łączący się bank będzie posiadał jednego przedstawiciela w zarządzie i 3 przedstawicieli w Radzie Nadzorczej. Dla zapewnienia powyższych ustaleń wybory członków Rady przeniesiono do kompetencji Grupy Członkowskiej. Każdą z gmin podzielono na trzy Grupy Członkowskie.
24 września 2000 roku odbyło się Nadzwyczajne Zebranie Przedstawicieli, które podjęło uchwały o przyłączeniu Banku Spółdzielczego w Bełżycach, Banku Spółdzielczego w Jabłonnie i Banku Spółdzielczego w Krzczonowie. Datę połączenia ustalono na dzień 30 września 2000 roku.
Powstał Rejonowy Bank Spółdzielczy w Bychawie, posiadający fundusze własne w wysokości 1 478,26 tys. zł, czyli nieco ponad wymagane minimum 300 tys. EURO.
Oprócz kapitałów banki uczestniczące w konsolidacji wniosły własny dorobek spółdzielczy. Bank Spółdzielczy w Bełżycach powstał 3 grudnia 1906 roku, zaś Bank Spółdzielczy w Krzczonowie 13 czerwca 1912 roku. Ich losy były podobne jak Banku Spółdzielczego w Bychawie. Bank Spółdzielczy w Jabłonnie i Strzyżewicach powstały znacznie później bo w latach 1950 i 1952 lecz również miały porównywalne osiągnięcia na lokalnym rynku. Wszystkie te banki zrzeszały setki swoich członków, a działalność prowadziły pod przewodnictwem znakomitych działaczy spółdzielczych.
W wyniku połączenia sił i kapitałów stworzony został bank spełniający oczekiwania wszystkich klientów. Zbudowano system informatyczny oparty na wspólnej bazie klientów, zapewniający szybkie przeprowadzanie rozliczeń, wprowadzono szereg nowych produktów bankowych takich jak karty płatnicze, usługi SMS Banking, Home Banking, działalność dewizową.
Dzięki większym funduszom własnym bank jest w stanie udzielić kredytu zarówno rolnikowi, jak też przedsiębiorcy czy Jednostce Samorządu Terytorialnego. Wykonano remonty wszystkich placówek bankowych. Poszerzono sieć swoich placówek w Zakrzewie, Mętowie, Zabiej Woli i Lublinie.
Dzięki zrozumieniu członków banku, władz samorządowych i pracowników Bank prowadzi bardzo oszczędną gospodarkę a wypracowane zyski przeznacza na fundusz zasobowy dając satysfakcję klientom i udziałowcom.